Pozbawienie wystarczającego używania rozumu – kiedy występuje w prawie kanonicznym?
Kanon 1095 n. 1 Kodeksu prawa kanonicznego stanowi, że „Niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy są pozbawieni wystarczającego używania rozumu”. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę z tego, co ten zapis oznacza w praktyce.
Pragniemy wyjaśnić, że termin wystarczające używanie rozumu oznacza stopień sprawnego posiadania władz umysłu i woli, niezbędny do tego, by być moralnie odpowiedzialnym podmiotem aktów ludzkich. Osoba właściwie używająca rozumu jest więc w pełni świadoma tego, co robi, z kim zawiera małżeństwo i rozumie wiążące się z tym konsekwencje. Natomiast człowiek którego rozum działa dysfunkcyjnie, jest pozbawiony władzy poznawczej, nie panuje nad samym sobą, a jego intelekt i wola działają w sposób zaburzony.
Częsta przyczyna stwierdzenia nieważności małżeństwa
Z punktu widzenia prawa kanonicznego pozbawienie wystarczającego używania rozumu musi występować w chwili ślubowania. Ponadto musi spełniać wymóg ciężkości tzn. być wyraźnie uchwytne.
Brak używania rozumu powoduje np. upojenie alkoholem lub odurzenie narkotykami. Jeśli więc nupturient ślubował w takim stanie, nie wyraził w sposób rozumny i dobrowolny konsensu. Zaburzenie umysłowe powinno być ponadto gwałtowne. Mimo, że po jakimś czasie mija, nie pozwala na decydowanie o sobie samym w danym momencie. Inna postać braku wystarczającego używania rozumu, to stała niemożność kierowania sobą, spowodowana chorobą umysłową, głębokim niedorozwojem umysłowym, zaburzeniami umysłowymi lub osobowościowymi powstałymi na skutek urazów mózgu. Schorzenia te wykluczają możliwość w pełni świadomego decydowania o sobie w sposób trwały.
Aktów dokonywanych przez osoby pozbawione wystarczającego używania rozumu nie można uznać za ludzkie, pełne, odpowiedzialne. Przysięga małżeńska złożona przez takie osoby będzie nieważna.
Więcej informacji na temat usług z zakresu prawa kanonicznego w Poradni Rodzinnej Salomon znajdziecie Państwo tutaj. Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią SALOMON.