Zwiększenie wysokości przyznanych alimentów
Chociaż tematyka związana z obowiązkiem alimentacyjnym staje się coraz bardziej powszechna, niektóre kwestie z nim związane wciąż nastręczają obywatelom wiele problemów. Wydawać by się mogło, iż najtrudniejszą kwestią jest uzyskanie świadczeń z tytułu obowiązku alimentacyjnego. Jednakże równie problematycznym jest, właściwe zachowanie w sytuacji, w której wraz z upływem czasu, potrzeby uprawnionego rosną, a wysokość przyznanych alimentów, przestaje wystarczać na jego utrzymanie.
Kwestie związane z obowiązkiem alimentacyjnym zostały w polskim prawie uregulowane w artykułach od art. 128 do art. 153 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z przyjętą definicją w art. 128 ustawy obowiązek alimentacyjny polega na dostarczeniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby również środków wychowania. Obowiązkiem tym obciążeni są krewni w linii prostej oraz rodzeństwo.
Przez dostarczanie środków utrzymania należy rozumieć, wszystko to, co prowadzi do zaspokojenia wszelkich usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej do alimentacji. Za usprawiedliwione potrzeby rozumie się zarówno potrzeby podstawowe, takie jak zapewnienie opieki, wyżywienia, ubrania, wykształcenia, ale również zapewnienie mieszkania i prawidłowego rozwoju.
Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby Sąd zmienił postanowienie w zakresie wysokości obowiązku alimentacyjnego?
Zgodnie z treścią postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 1965 r. (sygn. akt. I CZ 135/64):
Różnica wieku dzieci spowodowana upływem czasu od daty postanowienia z 1960 r. określającego wysokość renty alimentacyjnej, sama przez się uzasadnia wzrost potrzeb związany z uczęszczaniem do szkoły, pobieraniem dodatkowych lekcji itp., co z kolei pociąga za sobą konieczność ponoszenia związanych wydatków.
Ustosunkowując się do treści przywołanego postanowienia, należy stwierdzić, iż orzeczony przez Sąd obowiązek alimentacyjny może z upływem czasu ulegać zmianie, dlatego stosownie do treści art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.
Najistotniejszą przesłanką uzasadniającą możliwość ubiegania się o podwyższenie wysokości obowiązku alimentacyjnego będzie skorelowany z upływem czasu wzrost uzasadnionych potrzeb uprawnionego. Wzrost potrzeb wynikać może m.in. z konieczności podjęcia nauki w innej szkole, dorastaniu, chęci uczestniczenia w dodatkowych zajęciach, choroby, wzrostu kosztów utrzymania.
Sąd dokonując oceny usprawiedliwionych potrzeb oceni je nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania i całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku. W szczególności pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustaleniu przez Sąd wysokości alimentów.
(Wyrok SN z dnia 10 października 1969 r. II CRN 350/69)
Przywołana teza wyroku Sądu Najwyższego prezentuje kolejną z wymaganych przesłanek uzasadniających ubieganie się o podwyższenie obowiązku alimentacyjnego, którą są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Z powyższego wynika, iż nie tylko sam wzrost potrzeb uprawnionego uzasadniać będzie potrzebę zmiany orzeczenia w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego. Aby obowiązek ten mógł zostać zmieniony, zobowiązany musi przejawiać możliwości zarobkowe i majątkowe do ponoszenia obowiązków alimentacyjnych w podwyższonym zakresie. Jednakże w odniesieniu do tej przesłanki:
Sąd Najwyższy dopuszcza stosownie do treści art. 135 kro oparcie się na możliwościach zarobkowych zobowiązanego, a nie tylko na jego aktualnych zarobkach. Zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłby większe (…)
(Wyrok SN z 16 maja 1975 r. III CRN 48/75)
Dopiero łączne zaistnienie obu przywołanych przesłanek uzasadniać będzie możliwość wystąpienia do Sądu o zmianę orzeczenia w przedmiocie wysokości obowiązku alimentacyjnego. Na osobie ubiegającej się o zmianę orzeczenia w przedmiocie wysokości obowiązku alimentacyjnego, stosownie do treści art. 6 Kodeksu cywilnego, spoczywa ciężar dowodzenia, któremu uprawniony musi sprostać właściwie sporządzając treść uzasadnienia swojego żądania – udowadniając okoliczności, z których wywodzi pozytywne dla siebie skutki prawne.
W sprawach o alimenty właściwy jest zarówno sąd rejonowy (art. 27 k.p.c.) miejsca zamieszkania pozwanego, jak i sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania powoda (tzw. właściwość przemienna – art. 32 k.p.c.). Osoba dochodząca alimentów jest z urzędu zwolniona od kosztów sądowych (art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
W sprawie profesjonalnej pomocy prawnej zapraszamy do skorzystania z usług Poradni Rodzinnej Salomon, gromadzącej adwokatów, radców prawnych i psychologów. Sprawdź więcej tutaj.