Nasi klienci często pytają nas: „Chcę unieważnić małżeństwo, jak to mogę zrobić?” albo „Jak szybko unieważnić małżeństwo? Z czym wiąże się szybkie unieważnienie małżeństwa?
Wiele osób używa określenia „unieważnienia małżeństwa”, gdy chce zakończyć swój związek lub ma wątpliwości co do jego ważności. Warto jednak wiedzieć, co naprawdę oznacza unieważnienie małżeństwa, a kiedy mówimy o stwierdzeniu nieważności małżeństwa w Kościele.
Unieważnienie ślubu cywilnego
W polskim prawie cywilnym istnieje możliwość unieważnienia małżeństwa. Oznacza to, że sąd państwowy uznaje, iż małżeństwo od samego początku było nieważne z powodu określonych przyczyn, np.:
- bigamii (jedna ze stron była już w związku małżeńskim),
- pokrewieństwa lub powinowactwa,
- adopcji między małżonkami,
- choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego,
- zawarcia małżeństwa pod przymusem lub pod wpływem błędu,
- braku odpowiedniego wieku bez zgody sądu.
W takim przypadku małżeństwo zostaje unieważnione, czyli traktowane prawnie tak, jakby nigdy nie zostało zawarte.
Jak unieważnić ślub cywilny?
Aby unieważnić ślub cywilny, należy złożyć pozew o unieważnienie małżeństwa do sądu państwowego. Wniosek musi być odpowiednio uzasadniony i poparty dowodami. Można go złożyć osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika, np. adwokata. Sąd rozpatruje sprawę na podstawie dostarczonych dowodów i może wyznaczyć rozprawę, podczas której strony przedstawią swoje racje. Jeśli sąd uzna, że istnieją ku temu podstawy prawne, wyda wyrok unieważniający małżeństwo.
Ile czasu po ślubie można unieważnić małżeństwo cywilne?
W polskim prawie nie ma sztywnego terminu, w którym należy wystąpić o unieważnienie małżeństwa. Kluczowe jest to, czy istnieją podstawy prawne – jeśli tak, procedurę można wszcząć nawet po latach. Zdarza się też, że sprawy o unieważnienie są kierowane do sądu niedługo po zawarciu związku, nawet w ciągu kilku dni. Warto jednak pamiętać, że im później zostanie złożony wniosek, tym trudniejsze może być udowodnienie okoliczności, które mają uzasadniać nieważność małżeństwa.
Unieważnienie małżeństwa kościelnego
W kontekście prawa kanonicznego wiele osób błędnie posługuje się określeniem „unieważnienie małżeństwa”, gdy mają na myśli stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego. Tymczasem w Kościele katolickim nie istnieje coś takiego jak unieważnienie małżeństwa — sakrament małżeństwa, jeśli został ważnie zawarty, jest nierozerwalny. Kiedy więc ktoś mówi o unieważnieniu ślubu kościelnego, w rzeczywistości chodzi o formalny proces, którego celem jest ustalenie, czy dane małżeństwo było nieważne już w momencie jego zawarcia. Unieważnienie małżeństwa w Kościele to określenie błędne również dlatego, że sugeruje możliwość „wymazania” ważnego związku, podczas gdy proces kanoniczny nie „unieważnia”, lecz bada i wydaje wyrok, czy od początku zabrakło jednej lub kilku z istotnych przesłanek do ważności sakramentu. W związku z tym zamiast mówić o unieważnieniu małżeństwa kościelnego, należy prawidłowo używać określenia „stwierdzenie nieważności małżeństwa”.
Jak wygląda procedura stwierdzenia nieważności małżeństwa?
Procedura stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego rozpoczyna się od złożenia skargi powodowej do sądu kościelnego – zazwyczaj w diecezji, gdzie zawarto małżeństwo lub gdzie mieszka jedna ze stron. Osoba składająca skargę musi wskazać konkretną przyczynę i dołączyć dowody. Po przyjęciu skargi, sąd ustala tzw. formułę wątpliwości, czyli prawny tytuł, który będzie przedmiotem badania. Następnie przeprowadzane jest postępowanie dowodowe: przesłuchania stron, świadków, a często także biegłych, np. psychologów. Sąd wydaje wyrok stwierdzający nieważność małżeństwa, jeżeli uzna, że przesłanki ku temu były spełnione. Od wyroku przysługuje apelacja. Gdy żadna ze stron się nie odwoła, wyrok się uprawomocnia i małżeństwo zostaje uznane za nieważne od samego początku.
Umawianie spotkań we wszystkich miastach odbywa się przez sekretariat kancelarii. Do kontaktu zaprasza Pani Sylwia Juszczak
Gdzie działamy?
Kiedy i jak złożyć skargę o stwierdzenie nieważności małżeństwa?
Osoba, która chciałaby wszcząć proces kościelny może złożyć skargę powodową samodzielnie lub za pośrednictwem adwokata kościelnego. W skardze należy wskazać, z jakiego powodu małżeństwo było nieważne już w momencie jego zawierania. Warto również załączyć dokumenty, takie jak akt ślubu, wyrok rozwodowy, opinie lekarskie czy zeznania świadków. Zgromadzenie niezbędnych dowodów może zająć trochę czasu, dlatego warto działać możliwie wcześnie. Sam proces trwa zazwyczaj od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od stopnia skomplikowania sprawy.
Czy stwierdzenie nieważności małżeństwa ma skutki cywilne?
Stwierdzenie nieważności małżeństwa w Kościele nie wywołuje żadnych skutków w prawie cywilnym. Małżonkowie, którzy mieli ślub konkordatowy, nadal są małżeństwem w świetle prawa państwowego, o ile nie przeprowadzili wcześniej rozwodu cywilnego. Dlatego zwykle proces kościelny rozpoczyna się zazwyczaj po rozwodzie cywilnym. Dzieci z takiego małżeństwa zachowują pełnię praw zarówno w Kościele, jak i w systemie prawnym państwowym – są traktowane jako dzieci małżeńskie. Stwierdzenie nieważności nie zmienia ich statusu ani nie wpływa na obowiązki alimentacyjne. Kościół, orzekając nieważność, nie zajmuje się kwestiami majątkowymi czy opieką nad dziećmi – te pozostają w gestii sądu cywilnego. Dlatego proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa dotyczy wyłącznie sfery duchowej i moralnej.
Kim jest adwokat kościelny i jak może pomóc?
Prawo kanoniczne rządzi się odmiennymi zasadami niż prawo cywilne i dla osób niezaznajomionych może być nie tylko niezrozumiałe, ale również trudne w praktyce. Dlatego rola adwokata kościelnego jest tak ważna. Adwokat kościelny to wykwalifikowany specjalista w zakresie prawa kanonicznego, uprawniony do reprezentowania stron w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Wbrew pozorom nie musi być duchownym – może to być również osoba świecka posiadająca stosowne wykształcenie oraz głęboką znajomość prawa kościelnego. Jego zadaniem jest nie tylko przygotowanie poprawnej i merytorycznej skargi powodowej, ale również wskazanie konkretnych podstaw prawnych stwierdzenia nieważności, zebranie właściwych dowodów oraz reprezentowanie klienta przed sądem kościelnym. Adwokat sporządza również głos końcowy i odnosi się do argumentacji obrońcy węzła małżeńskiego. Pomoc adwokata kościelnego znacząco zwiększa szanse na pozytywny wynik procesu. Brak wiedzy o przepisach prawa kanonicznego może bowiem prowadzić do błędów formalnych czy dowodowych, które mogą przekreślić szanse na stwierdzenie nieważności małżeństwa. Dlatego, choć korzystanie z jego wsparcia nie jest obowiązkowe, w praktyce jest ono bardzo wartościowe i pozwala uniknąć niepotrzebnych komplikacji w toku całego postępowania. Warto wybrać adwokata kościelnego, który posiada oficjalne uprawnienia nadane przez właściwą władzę kościelną. Osoba, która uzyskała taką aprobatę, może formalnie występować w imieniu strony w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Co więcej, adwokat z takim zatwierdzeniem to gwarancja, że posiada nie tylko teoretyczną wiedzę z zakresu prawa kanonicznego, ale i doświadczenie praktyczne w prowadzeniu procesów przed sądami kościelnymi. To szczególnie ważne, bo proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest złożony. Tylko kompetentny adwokat wie, jak uniknąć błędów proceduralnych i jak skutecznie argumentować przed sądem kościelnym, by nie zaprzepaścić szansy na pozytywny wyrok. Dlatego decydując się na rozpoczęcie procesu, warto powierzyć swoją sprawę sprawdzonemu i uprawnionemu adwokatowi kościelnemu, który poprowadzi ją profesjonalnie od początku do końca.
Co warto wiedzieć o procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa?
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest jednym z najczęstszych procesów w sądach kościelnych. Pozwala wiernym uporządkować swoją sytuację w sposób zgodny z nauką Kościoła. Choć samo postępowanie może być czasochłonne i wymaga odwagi w ujawnieniu trudnych prawd o związku, to daje realną szansę na nowy początek w zgodzie z wiarą. Kościół traktuje każde małżeństwo jako trwały i nierozerwalny związek, skierowany do zrodzenia potomstwa i wzajemnej miłości. Jeśli jednak od początku brakowało istotnych warunków dla ważności małżeństwa, jego nieważność może zostać formalnie stwierdzona w procesie sądowym. Z tego względu warto skorzystać z pomocy doświadczonej kancelarii prawa kanonicznego. Adwokat kościelny przeprowadzi przez wszystkie etapy postępowania, dbając o właściwe przygotowanie dokumentów i dowodów oraz wspierając stronę z szacunkiem dla prawdy i godności każdej osoby.
Unieważnienie ślubu cywilnego to nie unieważnienie małżeństwa kościelnego - nie myl tych pojęć
Warto pamiętać, że unieważnienie ślubu cywilnego to nie to samo co stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego – nie należy mylić tych pojęć. Niestety, w języku potocznym często spotykamy się z określeniem „unieważnienie małżeństwa” również w odniesieniu do spraw prowadzonych przed sądem kościelnym, co jest błędem.
Instytucja unieważnienia małżeństwa rzeczywiście istnieje, ale wyłącznie w prawie cywilnym. W postępowaniu świeckim można mówić o unieważnieniu małżeństwa, gdy sąd państwowy stwierdzi, że związek był od początku nieważny z określonych powodów. W prawie kanonicznym nie występuje ani unieważnienie małżeństwa, ani tym bardziej tak popularne w mowie potocznej „rozwód kościelny”.
W Kościele katolickim mówimy wyłącznie o stwierdzeniu nieważności małżeństwa, czyli o ustaleniu, że związek zawarty przed ołtarzem od samego początku był nieważny. Z tego względu warto zachować precyzję – unieważnienie małżeństwa to termin cywilny, natomiast w prawie kościelnym mamy do czynienia ze stwierdzeniem nieważności, a nie unieważnieniem.
Dowiedz się więcej na temat:
W czym może mi pomóc adwokat kościelny?
Dlaczego nie istnieje rozwód kościelny?
Ile trwa stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego i jaki jest przebieg procesu kościelnego?
