Drugi ślub kościelny – kiedy ponowny, nowy związek małżeński jest możliwy?

W Kościele Katolickim małżeństwo sakramentalne jest nierozerwalnym związkiem, który nowożeńcy zawierają przed Bogiem na całe życie. Podczas ceremonii zaślubin małżonkowie składają przysięgę, w której zobowiązują się do miłości, wierności i wzajemnej uczciwości małżeńskiej, aż do momentu, „gdy śmierć ich rozłączy”. Te słowa podkreślają głębię i trwałość zobowiązania, które w nauce Kościoła ma wyjątkowy, duchowy wymiar.

Zgodnie z nauką Kościoła, małżeństwo nie jest jedynie umową prawną, ale sakramentem – świętym znakiem łaski Bożej, ustanowionym dla dobra małżonków oraz zrodzenia i wychowania potomstwa. Dlatego Kościół podkreśla nierozerwalność małżeństwa, co oznacza, że związek ten nie może zostać zakończony rozwodem, jak w prawie cywilnym. Jedynie śmierć jednego z małżonków rozwiązuje sakramentalne zobowiązanie i otwiera możliwość zawarcia nowego małżeństwa kościelnego. Jednak w codziennym życiu coraz częściej obserwujemy sytuacje, w których celebryci lub osoby znane publicznie drugi, a nawet trzeci raz stają na ślubnym kobiercu, co może budzić pytania i wątpliwości dotyczące nierozerwalności związku małżeńskiego w Kościele Katolickim. W wielu przypadkach są to śluby cywilne, które nie mają mocy sakramentalnej w oczach Kościoła. W innych natomiast, wcześniejsze małżeństwa zostały uznane za nieważne w wyniku przeprowadzenia procesu kanonicznego o stwierdzenie nieważności małżeństwa, błędnie określanego jako „rozwód kościelny” lub „unieważnienie małżeństwa”.

Należy jednak pamiętać, że takie orzeczenie nie jest rozwodem, lecz stwierdzeniem, że związek od samego początku nie był ważnie zawarty z powodów określonych w prawie kanonicznym.

Aby zrozumieć, w jakich okolicznościach możliwy jest drugi ślub kościelny, warto zgłębić przepisy prawa kanonicznego i wytyczne, które precyzyjnie regulują tę kwestię.

Kiedy więc możliwy jest drugi ślub kościelny?

Drugi ślub kościelny może być zawarty tylko w następujących sytuacjach:

1. Śmierć jednego z małżonków

Gdy jeden z małżonków zmarł, związek małżeński przestaje istnieć, ponieważ sakrament małżeństwa obowiązuje „aż do śmierci”. W takiej sytuacji wdowiec lub wdowa mogą wstąpić w nowy związek małżeński w Kościele Katolickim.

2. Stwierdzenie nieważności małżeństwa

Jeśli Kościół uzna, że poprzednie małżeństwo było od początku nieważne, strony mogą zawrzeć nowy związek sakramentalny. Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa wymaga dowodów i analizy okoliczności zawarcia pierwszego ślubu, takich jak występujących w trakcie składania przysięgi małżeńskiej:

• wad zgody (np. przymusu, poważnego braku rozeznania oceniającego co do istotnych obowiązków małżeńskich wzajemnie przekazywanych i przyjmowanych, niezdolności

  z przyczyn natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich;

• przeszkód małżeńskich (np. bigamii, zbyt bliskiego pokrewieństwa, braku odpowiedniego wieku, impotencji).

Przeczytaj więcej o powodach do stwierdzenia nieważności małżeństwa: https://www.adwokatkoscielny.pl/jakie-moga-byc-powody-stwierdzenia-niewaznosci-malzenstwa-koscielnego . 

Jak wygląda procedura umożliwiająca drugi ślub kościelny?

1. Zbadanie ważności pierwszego małżeństwa

Osoba zainteresowana ponownym ślubem musi najpierw upewnić się, że poprzedni związek został formalnie zakończony (np. przez śmierć małżonka) lub uznany za nieważny przez sąd kościelny.

2. Rozpoczęcie procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa

W przypadku żyjącego byłego małżonka, jedyną drogą do ponownego ślubu kościelnego jest przeprowadzenie procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Proces ten obejmuje:

• Złożenie pozwu w sądzie kościelnym.
• Zebranie dowodów i przesłuchanie świadków.
• Oczekiwanie na wyrok sądu kościelnego, a w razie potrzeby – apelację do sądu drugiej instancji.
• Oczekiwanie na dekret wykonalności wyroku  - w przypadku uznania małżeństwa za nieważnie zawarte

3. Przygotowanie do nowego ślubu czyli nowy związek małżeński

Po uzyskaniu wyroku stwierdzającego nieważność małżeństwa i dekrety wykonawczego można rozpocząć przygotowania do nowego ślubu, który odbywa się na takich samych zasadach jak pierwszy. Czasami jednak w wyniku uznania jednego z małżonków za niezdolnego z przyczyn natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich może zostać nałożona klauzula zakazująca ponownego zawarcia małżeństwa kościelnego bez uprzedniej zgody ordynariusza miejsca. W tym przypadku warto skonsultować się z adwokatem kościelnym, który wyjaśni krok po kroku co należy zrobić, aby taki zakaz został zdjęty i aby móc rozpocząć przygotowania do ślubu z inną osobą.